Čovek koji se u današnjoj Srbiji osvrne malo oko sebe, ne treba da ima oko sokolovo da bi raspoznao elemente novog despotizma, poput korupcije, klijentelizma i protežiranja, ocenjuje profesor i autor Zoran Stojiljković za Nova.rs.
– Studenti su brutalno napadani na mirnim protestima. Takav oblik represije karakterističan je za despotizam – kaže za Nova.rs profesor Fakulteta političkih nauka u penziji i autor Zoran Stojiljković.
Profesor koji iza sebe ima nekoliko knjiga, među kojima su “Sva lica opozicije”, “Srbija traži vođu”, “Građani ili podanici” i s Dušanom Spasojevićem “Između uverenja i interesa”, a decenijama je na FPN-u predavao Političku sociologiju savremenog društva, objašnjava najpre u razgovoru za naš sajt kako se vlada:
– U početku populista uvek dolazi pod plaštom demokratije i pobune protiv elita. Međutim, kad dođe na vlast, počinje da uništava ključne demokratske mehanizme, što tvrdi univerzitetski profesor Džon Kin u knjizi ,,Život i smrt demokratije“. Populističko upravljanje karakterišu tri stvari: grabljenje državnog aparata, korupcija i “masovni klijentelizam”, odnosno razmena materijalnih povlastica ili birokratskih usluga za političku podršku građana, a treći je napor da se sistematski potisne civilno društvo kao konkurent za reprezentovanje interesa – sugeriše profesor Zoran Stojiljković, koji tvrdi da je Srbija kao društvo ozbiljno obolela, što dodatno obrazlaže:
– Naš društveni organizam istovremeno je napadnut od četiri vrste antidemokratskih virusa: bremena autoritarnog nasleđa i idolatrije vođa, tek protodemokratskih vrednosti, klime nepoverenja, kao i dominantnog duha političke pasivnosti i ignorancije. U svojoj knjizi indikativnog naslova ,,Srbija traži vođu“ ističem da dominira uverenje da mi i nismo društvo i ljudi zreli za punu demokratiju. Radi se o društvu neotpornom na njeno autoritarno iskrivljavanje, populističku demagogiju ili zagovaranje vladavine čvrstom rukom brižnog domaćina, odnosno ,,mekim paternalizmom“. Naš prosvećeni apsolutista knez Mihailo Obrenović tvrdio je da njegove Srbe niko neće moći u red uterivati kada postanu obrazovani i bogati. Niti smo postali naročito obrazovani i bogati, a pokazalo se da nemamo ni razvijen demokratski sentiment. Za demokratiju dolaze bolji dani, odnosno krug pristalica demokratije će se širiti tek s jačanjem neautoritarnosti, nacionalne i verske tolerancije, nonkomformizma i sklonosti decentralizaciji i regionalizmu – podseća.
Australijski univerzitetski profesor Džon Kin uveo je u političku teoriju termin ,,novi despotizam“, a upitan da li se stanje u Srbiji može poistovetiti s tim, Stoljiljković kaže:
– Srbija je zemlja autoritarnog populizma u kojoj vlast i vođa zarobljavaju državu. U meri u kojoj postaje ,,spin diktatura”, klizi i ka novoj despotiji. Zajednička karakteristika novih despotija jeste protivljenje konstitucionalnoj, liberalnoj demokratiji. To su, u najboljem slučaju, iliberalne demokratije, zemlje državnog kapitalizma, plutokratije, vešte kontrole medija, pri čemu nema totalne cenzure. Koristeći multimedijalne tehnike, lideri igraju uloge zaštitnika i otelotvoritelja naroda, a to rade sistemom koncentrisane, centralizovane moći na samom vrhu. Spin diktatori ne ukidaju izbore – oni pobeđuju na nameštenim izborima. To je i razlog zašto ove despotije imaju kvalitete fantomske demokratije. Postoji konstantno pozivanje na narod, postoje izbori, ali se u realnosti sve ključne odluke donose na vrhu.
Autor teksta: Biljana Dimčić
Pročitaj ceo članak na Nova.rs
